فواید قرائت قرآن

 1. پاداش قاری قرآن

خداوند، به قرائت کننده قرآن، پاداشی بزرگ خواهد داد. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: هرکس برای رضای خدا و آگاهی عمیق در دین، قرآن بخواند، ثواب ملائکه و انبیا و رسولان را خواهد داشت.
2. بالارفتن مقام و درجه قاری در بهشت
«حفص می‌گوید: از امام کاظم (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است. به قاری گفته می‌شود: بخوان و [در مراتب بهشت] بالا برو. سپس می‌خواند و مقامش بالا می‌رود»
3. آمیخته شدن قرآن با گوشت و خون قاری
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «هر جوان مومنی که قرآن بخواند، قرآن با گوشت و خونش آمیخته خواهد شد.»
4. صفای دل
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: بدون شک این دل‌ها زنگار می‌گیرد؛ همچنانکه آهن زنگ میزند. عرض شد: صیقل آن چیست؟ فرمودند: قرائت قرآن.
5. استجابت دعا
امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «دعا را هنگام چهار چیز غنیمت بشمارید: (از جمله) زمان قرائت قرآن»
6. نورانی شدن خانه
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «خانه‌هایتان را با تلاوت قرآن نورانی کنید... »
7. افزایش برکت خانه
امام صادق (علیه‌السلام) از امیرمۆمنان علی (علیه‌السلام) چنین نقل می‌کند: «خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت و یادی از خدا شود، برکتش زیاد شده، ملائکه در آنجا حاضر می‌شوند و شیاطین را دور می‌کنند... »
8. بهترین عبادت
پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمود: «بهترین عبادت امت من، تلاوت قرآن است»
9. بخشش گناهان
همچنین از فواید قرائت قرآن، بخشش گناهان، نوشته شدن حسنه و پاک شدن گناهان است.
10. تخفیف عذاب از پدر و مادر
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هرکس قرآن را تلاوت کند، چشمانش روشنایی یابد و از پدر و مادرش عذاب کم می‌شود، هرچند کافر باشند.»
11. باروری ایمان نیز از آثار قرآن خواندن است.
12. روشنایی چشمان
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) می‌فرماید: چشم درد داشتم، به جبرئیل شکایت کردم. گفت: پیوسته به قرآن نگاه کن.

در انار خوردن با کسی شریک نشوید!

---

انار، در چند آیه از قرآن کریم آمده [انعام/99 و 141 - الرحمان/68] و در بعضی از آیات، یکی از میوه‌های بهشتی معرفی شده است (فیهِما فاکِهَةٌ وَ نَخْلٌ وَ رُمَّان‏ [الرحمان/68]
در آن‌دو (بهشت) میوه‌‏هاى فراوان و درخت خرما و انار است!).

انار، سَرور میوه‌ها

امام باقر(علیه السلام) فرمودند: «الْفَاکِهَةُ عِشْرُونَ وَ مِائَةُ لَوْنٍ سَیِّدُهَا الرُّمَّانُ

میوه 120 جور است و سَرور همه انار است».

دانه‌ای بهشتی در انار

اسحاق بن عمار از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که آن حضرت فرمود: «فِی کُلِّ رُمَّانَةٍ حَبَّةٌ مِنَ الْجَنَّةِ  در هر اناری دانه‌ای از بهشت وجود دارد» 

فرشته‌ای که دانه‌ی بهشتی بعضی انارها را بر‌می‌دارد

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «کَانَ أَمِیرُ الْمُۆْمِنِینَ (علیه السلام) إِذَا أَکَلَ الرُّمَّانَ بَسَطَ تَحْتَهُ مِنْدِیلًا فَسُئِلَ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ لِأَنَّ فِیهِ حَبَّاتٍ مِنَ الْجَنَّةِ فَقِیلَ لَهُ إِنَّ الْیَهُودِیَّ وَ النَّصْرَانِیَّ وَ مَنْ سِوَاهُمْ یَأْکُلُونَهَا قَالَ إِذَا کَانَ ذَلِکَ بَعَثَ اللَّهُ إِلَیْهِ مَلَکاً فَانْتَزَعَهَا مِنْهُ لِئَلَّا یَأْکُلَهَا

امیرالمۆمنین علی (علیه السلام) موقع انار خوردن دستمالى می‌گسترد، و مى‌‏فرمود: در انار؛ دانه‏‌هایى بهشتى نهفته است، گفتند: یهود و نصارى و غیر آنها از آن مى‌‏خورند، فرمود: در موقع انار خوردن آنها خداوند ملکى می‌فرستد که آن دانه‏‌هاى بهشتى را ببرد تا خوراک آن ها نگردد».

امیرالمۆمنین علی (علیه السلام) موقع انار خوردن دستمالى می‌گسترد، و مى‌‏فرمود: در انار؛ دانه‏‌هایى بهشتى نهفته است، گفتند: یهود و نصارى و غیر آنها از آن مى‌‏خورند، فرمود: در موقع انار خوردن آنها خداوند ملکى می‌فرستد که آن دانه‏‌هاى بهشتى را ببرد تا خوراک آن ها نگردد»

در انار خوردن با کسی شریک نشوید

امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) فرمودند: «مَا عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ ثَمَرَةٌ کَانَتْ أَحَبَّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی‌الله علیه و آله) مِنَ الرُّمَّانِ وَ قَدْ کَانَ وَ اللَّهِ إِذَا أَکَلَهَا أَحَبَّ أَنْ لَایَشْرَکَهُ فِیهَا أَحَدٌ

روى زمین میوه‏‌اى محبوب‌‏تر از «انار» نزد رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله) نبود، به خدا قسم وقتى انار میل مى‌‏کرد دوست داشت کسى را در آن شرکت نکند».

و روایت از امام صادق (علیه السلام) است که: «مَا مِنْ طَعامٍ آکُلُهُ إلّا وَ أَنَا أَشْتَهِی أنْ اُشارَکَ فِیهِ أَوْ قالَ أَنْ یُشْرِکَنِی فِیهِ إنْسانٌ إِلّا الرُّمانَ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ رُمّانََةٍ إِلّا وَ فِیها حَبَّةٌ مِنْ الْجَنَّةِ

هیچ غذایی نمی‌خورم مگر آنکه میل دارم که در آن مورد شراکت قرار گیرم (یا فرمود: انسانی در آن با من شریک شود) مگر انار، پس هیچ اناری نیست مگر آنکه در آن؛‌ دانه‌ای از بهشت وجود دارد».

انار، دشمن شیطان است

امام صادق از امام علی (علیهما السلام) نقل می‌فرمایند که: «فِی کُلِّ حَبَّةٍ مِنَ الرُّمَّانِ إِذَا اسْتَقَرَّتْ فِی الْمَعِدَةِ حَیَاةٌ لِلْقَلْبِ وَ إِنَارَةٌ لِلنَّفْسِ وَ َ تُمْرِضُ وَسْوَاسَ الشَّیْطَانِ أَرْبَعِینَ لَیْلَةً

هر دانه از انار که در معده جایگیر شود دل را زنده مى‌‏کند و روشنى جان است و مداواى وسواس شیطان است تا چهل شب.»

امام رضا هم از پدران گرامیش (علیهم السلام) از پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) نقل می‌فرماید: «کُلُوا الرُّمَّانَ فَلَیْسَتْ مِنْهُ حَبَّةٌ تَقَعُ فِی الْمَعِدَةِ إِلَّا أَنَارَتِ الْقَلْبَ وَ أَخْرَجَتِ الشَّیْطَانَ أَرْبَعِینَ یَوْماً

انار بخورید که هیچ دانه از آن وارد معده نمی‌شود مگر آنکه دل را روشن می‌کند و شیطان را تا چهل روز از قلب دور می‌کند».

امام صادق از امام باقر (علیهما السلام) از رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) نقل می‌فرماید: «الرُّمَّانُ سَیِّدُ الْفَاکِهَةِ وَ مَنْ أَکَلَ رُمَّانَةً أَغْضَبَ شَیْطَانَهُ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً

انار سَرور میوه‌هاست و هر کس یک دانه انار بخورد، چهل روز شیطانش را به خشم می‌آورد».

 امام علی (علیه السلام) فرمود: «...لَیْسَ مِنْ رُمَّانَةٍ إِلَّا وَ فِیهَا حَبَّةٌ مِنَ الْجَنَّةِ فَإِذَا شَذَّ مِنْهَا شَیْ‏ءٌ فَتَتَبَّعُوهُ وَ کُلُوهُ وَ کَانَ لَا یُشَارِکُ أَحَداً فِی الرُّمَّانَةِ وَ یَتْبَعُ مَا سَقَطَ مِنْهَا وَ یَقُولُ مَا أَدْخَلَ أَحَدٌ الرُّمَّانَ جَوْفَهُ إِلَّا طَرَدَ مِنْهُ وَسْوَسَةَ الشَّیْطَانِ  ...

انارى نیست جز که در آن یک دانه‌ی بهشتى وجود دارد و اگر چیزی از آن دور افتاد به دنبالش باشید و آن را بخورید، و [آن حضرت] در انارش کسی‌ را شریک نمی‌کرد و هر چه از انارش مى‏‌افتاد، بر می‌داشت و می‌فرمود: انار در درونى نمی‌رود جز که وسوسه‌ی شیطان را از آن می‌راند».

هیچ غذایی نمی‌خورم مگر آنکه میل دارم که در آن مورد شراکت قرارگیرم (یا فرمود: انسانی در آن با من شریک شود) مگر انار، پس هیچ اناری نیست مگر آنکه در آن؛‌ دانه‌ای از بهشت وجود دارد»

خصوصیات دیگر انار

از امام صادق (علیه السلام) روایت است که: «شَیْئَانِ صَالِحَانِ الرُّمَّانُ وَ الْمَاءُ الْفَاتِرُ

دو چیز خوب است انار و آب نیم گرم».

روایت از امام حسن عسکری (علیه السلام) : «کُلِ الرُّمَّانَ بَعْدَ الْحِجَامَةِ رُمَّاناً حُلْواً فَإِنَّهُ یُسَکِّنُ الدَّمَ وَ یُصَفِّی الدَّمَ فِی الْجَوْفِ

پس از حجامت، انار شیرین بخور که خون را آرام می‌کند و در درون، خون را تصفیه می‌کند».

امام علی (علیه السلام) فرمود: «کُلُوا الرُّمَّانَ بِشَحْمِهِ فَإِنَّهُ دِبَاغٌ لِلْمَعِدَةِ 

انار را با پیه‌‏اش بخورید زیرا معده را پاک و دباغی می‌کند».

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «شَیْئَانِ یُۆْکَلَانِ بِالْیَدَیْنِ الْعِنَبُ وَ الرُّمَّانُ

دو چیز با دو دست خورده می‌شوند: انگور و انار».

همچنین آن حضرت فرمودند: «أَطْعِمُوا صِبْیَانَکُمُ الرُّمَّانَ فَإِنَّهُ أَسْرَعُ لِشَبَابِهِمْ

به کودکانتان انار بخورانید که زودتر جوان شوند».

 و در روایتی دیگر از امام صادق (علیه السلام) است که: «لَمْ یَأْکُلِ الرُّمَّانَ جَائِعٌ إِلَّا أَجْزَأَهُ وَ لَمْ یَأْکُلْهُ شَبْعَانُ إِلَّا أَمْرَأَهُ

گرسنه، انار نمی‌خورد مگر آنکه سیر می‌شود و سیر نمی‌خورد جز آنکه او را گواراست».

یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین

• امام صادق علیه السلام فرمود: همانا براى خداوند فرشته‌‏اى است که به او اسماعیل مى‏‌گویند و او در آسمان دنیا ساکن است هرگاه بنده هفت‌بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل مى‌‏گوید: خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید حاجتت را از او بخواه.

  ---

  
  همه‌ی انسانها، ذاتاً محتاج و نیازمندند اگرچه آنقدر مال داشته باشند که نتوانند حساب کنند.

  آفریننده‌ی انسانها هم؛ که از حال آنها با خبر است فرمود:‌ «یا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمید [فاطر/15] اى مردم! این شمایید که به خداوند نیاز دارید و (تنها) خداوند، بى‌‏نیاز و ستوده است».

  همانطور که در این آیه‌ی کریمه فرمود، نیاز همه به خداوند است و هر چه غیر خداست بنده‌ای بیش نیست؛ چون در آیه‌ای دیگر فرمود: «إِنَّ الَّذینَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ عِبادٌ أَمْثالُکُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْیَسْتَجیبُوا لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقین[اعراف/194] آنهایى را که غیر از خدا مى‏‌خوانید، بندگانى همچون خود شما هستند آنها را بخوانید، و اگر راست مى‌‏گویید باید به شما پاسخ دهند(و تقاضایتان را برآورند!)».

  

  چاره‌ساز بیچارگان!

   پس تنها خداست که نیازها را برآورده می‌کند و بیچارگان را چاره‌ساز است (در قرآن کریم می‌فرماید: «أَمَّن یجُِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ أَ ءِلَهٌ مَّعَ اللَّهِ  قَلِیلًا مَّا تَذَکَّرُون‏ [نمل/62] (آیا آن شریکانی که برای خداوند قرار می‌دهید؛ بهترند) یا کسى که (دعاى) شخص گرفتار را هنگامى که او را مى‌‏خواند، پاسخ مى‌‏دهد و آسیب و گرفتاریش را برطرف مى‌‏سازد، و شما را جانشینان (روى) زمین قرار مى‌‏دهد؟ آیا با خداى یکتا معبودى هست؟ بسیار اندک متذکّر مى‌‏شوید!»).

  و این یک احساس فطری است که وقتی همه‌ی درهای عالم به روى انسان بسته مى‌‏شود و از هر نظر درمانده و مضطر مى‌شود، تنها کسى که مى‌‏تواند قفل مشکلات را بگشاید، و درهاى رحمت به روى انسانهای درمانده بگشاید، تنها ذات پاک خداست و نه غیر او [1].

  و اگر دعایی مستجاب نشود؛ یا در حقیقت دعا نیست، چون دعا به معناى طلب خیر است و بسیارى از خواسته‏‌هاى ما شرّ است نه خیر؛ یا مشابه آن مستجاب مى‏‌شود و یا اثر دعا در آینده‏‌ى خود انسان یا خانواده و نسل او یا در قیامت نتیجه مى‌‏دهد و فورى مستجاب نمى‌‏شود

  

  توجه به نیازمند بودن انسان

  اگر به این نیاز، همیشه توجه داشته باشیم دو اثر مثبت، می‌تواند برای ما داشته باشد:

  اول اینکه: گرفتار کبر و غرور نمی‌شویم و متوجه می‌شویم که هرچه در ظاهر داریم امانت خداوند نزد ماست و از خود چیزی نداریم و در هر حال به خداوند نیاز داریم.

  و دوم اینکه:‌ دست نیاز به غیر خداوند دراز نمی‌کنیم و طوق بندگی غیر خداوند را بر گردن نمی‌نهیم.[2]

  

  گفتن «یا ارحم الراحمین» و فرشته‌ای به نام اسماعیل

  بعد از روشن شدن اینکه انسان در هر حالی به خداوند، نیاز دارد، این می‌ماند که چطور، نیازهایش را از خداوند بخواهد؟

  آداب و شرایط‌ دعا،‌ در روایات و کتابهای مختلف بیان شده است[3] و هرچه بتوانیم،‌ این آداب و شرایط را رعایت کنیم به اجابت دعا نزدیکتر می‌شویم.

  

  بعضی از اذکار، هم وقتی به این آداب و شرایط،‌ ضمیمه شود،‌ تأثیر دعا؛‌ بهتر می‌شود؛ مانند ذکر «یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ»، که در روایتی تأثیر گفتن این ذکر، قبل از دعا را بیان کرده است:

  امام صادق(علیه السلام) در این مورد می‌فرمایند:‌ «إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُقَالُ لَهُ إِسْمَاعِیلُ سَاکِنٌ فِی السَّمَاءِ الدُّنْیَا إِذَا قَالَ الْعَبْدُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ قَالَ إِسْمَاعِیلُ قَدْ سَمِعَ اللَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ(سَلْ حَاجَتَکَ) [4] همانا براى خداوند فرشته‌‏اى است که به او اسماعیل مى‏‌گویند و او در آسمان دنیا ساکن است هرگاه بنده هفت‌بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل مى‌‏گوید: خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید حاجتت را از او بخواه».

  و در روایتی دیگر؛ آن حضرت فرمود: «کَانَ أَبِی إِذَا لَجَّتْ بِهِ الحَاجَةُ یَسْجُدُ مِنْ غَیْرِ صَلاةٍ وَ لَا رُکُوعٍ ثُمَّ یَقُولُ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ سَبْعَ مَرَّاتٍ ثُمَّ یَسْأَلُ حَاجَتَهُ ثُمَّ قَالَ مَا قَالَهَا أَحَدٌ إِلَّا قَالَ اللَّهُ تَعَالی هَا أَنَا أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ سَلْ حَاجَتَکَ [5] وقتی حاجتى پدرم را در فشار می‌گذاشت بدون نماز و رکوع سجده میکرد سپس هفت‌بار می‌گفت: «یا ارحم الرّاحمین» سپس حاجتش را از خدا مى‏‌خواست، سپس فرمود: هیچ کس هفت‌بار این سخن را نمى‌‏گوید مگر این که خداوند بلند مرتبه مى‌‏فرماید: بله منم ارحم الرّاحمین حاجتت را بخواه».

  همانا براى خداوند فرشته‌‏اى است که به او اسماعیل مى‏‌گویند و او در آسمان دنیا ساکن است هرگاه بنده هفت‌بار بگوید یا ارحم الراحمین، اسماعیل مى‌‏گوید: خداوند که ارحم الراحمین است صدایت را شنید حاجتت را از او بخواه»

  

  اذکاری که هنگام دعا سفارش شده

  همچنین امام صادق(علیه السلام) فرمود: «مَنْ قَالَ: یَا رَبِّ یَا رَبِّ، حَتَى یَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قیلَ لَهُُ: لَبَّیْکَ، مَا حَاجَتُکَ؟ [6] کسی که بگوید: یَا رَبِّ یَا رَبِّ، تا نفسش قطع شود به او گفته می‌شود: لَبَّیْکَ، حاجتت چیست؟»

  و از امام صادق(علیه السلام) روایت شده در مورد کسی که ده ‌مرتبه بگوید: «یا الله یا الله» به او گفته می‌شود: لبیک بنده‌ی من حاجتت را بخواه تا به تو عطا شود.»[7]

  و آن حضرت در روایتی دیگر فرمود: «مَنْ قَالَ: یَارَبِّ یَاأَللهُ یَارَبِّ یَاأَللهُ، حَتَى یَنْقَطِعَ نَفَسُهُ قیلَ لَهُُ: لَبَّیْکَ، مَا حَاجَتُکَ [8] کسی که بگوید: «یَارَبِّ یَاأَللهُ یَارَبِّ یَاأَلله» تا نفسش قطع شود به او گفته می‌شود: لَبَّیْکَ، حاجتت چیست؟».

  همچنین در روایتی دیگر فرمود: «لَا یَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى یُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ [9] پیوسته دعا محجوبست (و میانه آن و استجابتش حجاب و پرده‌‏اى حائل است) تا بر محمد و آلش صلوات فرستاده شود (که آنگاه پرده و حائل برطرف شود)» .

   

  

  تأثیرات دعا

  البته باید این را هم در نظر بگیریم که دعا به خودی خود،‌ عبادت است[10] و اگر دعایی مستجاب نشود؛ یا در حقیقت دعا نیست، چون دعا به معناى طلب خیر است و بسیارى از خواسته‏‌هاى ما شرّ است نه خیر؛ یا مشابه آن مستجاب مى‏‌شود و یا اثر دعا در آینده‏‌ى خود انسان یا خانواده و نسل او یا در قیامت نتیجه مى‌‏دهد و فورى مستجاب نمى‌‏شود.[11]

  پی‌نوشت ها:

   [1]. با استفاده از تفسیر نمونه، ج15، ص517

   [2]. همان، ج18، ص221

   [3]. (hawzah.net/fa/magazine/magart/4693/4694/36743) 

   [4]. وسائل‌الشیعة، ج7، ص88

   [5]. همان

   [6]. همان

   [7]. روی عن الصادق ( علیه السلام ) فِی‌ مَنْ قَالَ: یَا الله یا الله عَشْراً، قِیلَ لَهُ: لَبَّیْکَ عَبْدِی سَلْ حَاجَتَکَ تُعْطَهُ «وسائل‌الشیعة، ج7، ص87»

   [8]. اصول‌کافی، ج2، ص520

   [9]. همان، ص492

   [10]. همان، ص467 - بحار‌الانوار، ج90، ص302

   [11]. با استفاده از تفسیر نور، ج10، ص279

فضیلت تلاوت سوره های حمد و انسان

---

امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که مرضی به او برسد سوره حمد را در گریبانش هفت مرتبه بخواند پس اگر مرض از بین رفت چه بهتر، و گرنه هفتاد بار بخواند و من ضمانت می کنم که سلامتی یابد. (تفسیرالبرهان ج 1 ص 107)

---

در این مقاله به فضیلت های قرائت دو سوره از قرآن کریم اشاره خواهیم کرد:

فضیلت تلاوت سوره مبارکه حمد:

**پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: فضیلت سوره حمد مانند فضیلت حاملان عرش است، هر کس آن را قرائت کند، ثوابی مانند ثواب حاملان عرش به او داده می شود.(مستدرک الوسائل ج 4 ص 330)

**رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: هرکس سوره حمد را قرائت کند خداوند به عدد خواندن تمام کتابهایی که از آسمان نازل شده به او ثواب و پاداش عنایت می فرماید. (الاختصاص ص 39)

**ابن عباس از پیامبر اکرم «صلی الله علیه و آله وسلم» نقل کرده است که: سوره حمد دو سوم قرآن کریم است. (مستدرک الوسائل ج 4 ص 331)

**در روایتی رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم آمده است: اگر سوره حمد را در یک کفه ی میزان و باقی سوره های قرآن را در کفه ی دیگر قرار دهند، سوره «حمد» هفت برابر سنگین تر است. (مستدرک الوسائل ج 4 ص 330)

**رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم: هر مسلمانی که سوره‌ را قرائت نماید، اجری مانند قرائت دو سوم قرآن به او عطا می شود، و نیز اجری مانند صدقه بر مردان و زنان مومن عنایت می شود. (مجمع البیان ج 1 ص 36)

**ابن کعب می گوید: سوره فاتحه الکتاب را نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم قرائت کردم حضرت فرمود: قسم به کسی که جانم به دست اوست در تورات و انجیل و زبور و فرقان، مثل این سوره نازل نشده است و این سوره مادر کتاب و مادر قرآن است و هفت آیه دارد و تقسیم می شود بین خدا و بنده اش، و برای بنده است آنچه که از خدا بخواهد. (مستدرک الوسائل ج 1)

در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «مَنْ قَرَأَ سُورَةَ هَلْ أَتَى کَانَ جَزَاۆُهُ عَلَى اللَّهِ جَنَّةً وَ حَرِیراً وَ مَنْ اَدْمَنَ قِرَاءَتَهَا قَوِیَتْ نَفْسَهُ الضَّعِیْفَةُ وَ...؛1 کسی که سوره «هَلْ اَتَی» را بخواند، پاداش او بر خدای سبحان بهشت و لباسهای بهشتی است و کسی که به قرائت آن مداومت کند، نفس ضعیف او تقویت می شود»

** پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم به جابر فرمود: ای جابر! آیا بهترین سوره را که خدا در قرآن نازل کرده به تو یاد دهم؟ جابر گفت: بلی پدر و مادرم فدای تو باد آن را به من بیاموز. پیامبر سوره حمد را به جابر آموخت و فرمود: ای جابر آیا صفت و عظمت این سوره را برای تو بگویم؟ جابر گفت: بله پدر و مادرم فدای تو باد آن را بیاموز.

حضرت فرمود: سوره حمد هر مرضی به جز مرگ را شفا می دهد. (تفسیرالبرهان ج 1 ص 106)

** امام صادق علیه السلام فرمودند: کسی که مرضی به او برسد سوره حمد را در گریبانش هفت مرتبه بخواند پس اگر مرض از بین رفت چه بهتر، و گرنه هفتادبار بخواند و من ضمانت می کنم که سلامتی یابد. (تفسیرالبرهان ج 1 ص 107)

فضیلت تلاوت سوره مبارکه انسان

در فضیلت تلاوت این سور مبارکه چند روایت نقل شده است که به ذکر سه مورد اکتفا می شود:

الف) در حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «مَنْ قَرَأَ سُورَةَ هَلْ أَتَى کَانَ جَزَاۆُهُ عَلَى اللَّهِ جَنَّةً وَ حَرِیراً وَ مَنْ اَدْمَنَ قِرَاءَتَهَا قَوِیَتْ نَفْسَهُ الضَّعِیْفَةُ وَ...؛1 کسی که سوره «هَلْ اَتَی» را بخواند، پاداش او بر خدای سبحان بهشت و لباسهای بهشتی است و کسی که به قرائت آن مداومت کند، نفس ضعیف او تقویت می شود».

پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم به جابر فرمود: ای جابر! آیا بهترین سوره را که خدا در قرآن نازل کرده به تو یاد دهم؟ جابر گفت: بلی پدر و مادرم فدای تو باد آن را به من بیاموز. پیامبر سوره حمد را به جابر آموخت و فرمود: ای جابر آیا صفت و عظمت این سوره را برای تو بگویم؟ جابر گفت: بله پدر و مادرم فدای تو باد آن را بیاموز. حضرت فرمود: سوره حمد هر مرضی به جز مرگ را شفا می دهد

ب) از امام باقر علیه السلام روایت شده است: «کسی که سورة «هَلْ اَتَی» را در هر صبح پنجشنبه تلاوت کند، علاوه بر اینکه خدای رحمان چندین حور العین بر او تزویج می نماید، در قیامت نیز با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خواهد بود.»2

ج) شخصی به نام «علی بن عمر بن عطار» می گوید: روز سه شنبه محضر امام هادی علیه السلام شرفیاب شدم، حضرت فرمود: دیروز تو را ندیدم؟ عرض کردم: نخواستم روز دوشنبه مسافرت کنم. امام علیه السلام فرمود: «یَا عَلِیُّ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَقِیَهُ اللَّهُ شَرَّ یَوْمِ الْإِثْنَیْنِ فَلْیَقْرَأْ فِی أَوَّلِ رَکْعَةٍ مِنْ صَلَاةِ الْغَدَاةِ «هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ»، ثُمَّ قَرَأَ أَبُوالْحَسَنِ علیه السلام: «فَوَقاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً»؛ ای علی! هر که بخواهد که خدا او را از خطر روز دوشنبه نگه دارد، در رکعت اول نماز صبح سوره «هَلْ اَتَی» بخواند، سپس امام علیه السلام ]برای تأیید مطلب،[ آیه یازدهم همان سوره را قرائت کرد.»3

البته منظور از «ذلک الیوم» در آیه مذکور، روز قیامت است و تطبیق آن به روز دوشنبه نوعی جَرْی و تأویل می باشد.

اگر دنیا و آخرت می‌خواهی، نماز شب بخوان

---

ما براى اوقات خواب خود افسوس مى خوریم که چرا براى نماز شب بیدار نمى شویم، در صورتى که اوقات بیدارى را به غفلت مى گذرانیم!

زیرا اگر در بیدارى به توجّه و بندگى مشغول بودیم،توفیق بیدارى شب را نیز براى تهجّد و خواندن نافله ى شب و تلاوت قرآن پیدا مى کردیم…

{امام حسن عسکری علیه السلام: اِنَّ الوُصُولَ اِلی اللهِ عَزّوجلَّ سَفَرٌ لا یُدرَکُ اِلّا بِامتِطاءِ اللَّیلِ؛ وصول به خداوند عزوجل سفری است که جز با عبادت در شب حاصل نگردد}

---

او را تکذیب کنید

در مجلس اوّل ملاقات مرحوم علاّمه طباطبایى با استاد اخلاقى خود مرحوم آقا سیّد على قاضى، مرحوم قاضى به ایشان فرمود:

فرزندم! اگر دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، اگر آخرت هم مى خواهى نماز شب بخوان.

در روایت هم آمده است:

هر کس نماز شب بخواند و در روز بگوید که گرسنه هستم یا غذا و روزى ندارم او را تکذیب کنید.

علاّمه طباطبائى رحمه الله علیه مى فرماید:

چون به نجف اشرف براى تحصیل مشرّف شدم، از نقطه نظر قرابت و خویشاوندى و رحمیّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفیاب مى شدم، تا یک روز درِ مدرسه اى ایستاده بودم که مرحوم قاضى از آنجا عبور مى کردند، چون به من رسیدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: (اى فرزند! دنیا مى خواهى نماز شب بخوان، آخرت مى خواهى نماز شب بخوان)

مرحوم ملکى مى فرماید: استادم [ملا حسینقلى همدانى] به من فرمود: (فقط متهجّدین هستند که به مقاماتى نائل مى گردند و غیر آنان به هیچ جایى نخواهند رسید)

روایت شده است که امیرالمۆمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت.(عدةالداعی: ص 179 -بحارالانوار، ج‏75، ص 453) امام صادق علیه السلام در بیان آثار نماز شب اینگونه فرمودند:

چهره را نیکو مى کند. اخلاق را زیبا مى کند. انسان را خوشبو مى کند. روزى را مقدّر مى سازد.(بحار الانوار، ج 87، ص 153)

باعث اَداء قرض مى شود. غم و غصّه را از بین مى برد. چشم را روشنى مى بخشد.

در حالات مرحوم شیخ جعفر کبیر کاشف الغطاء که از بزرگانِ علما در قرن سیزدهم و ساکن نجف اشرف بوده، آمده است:

در یکی از شب ها برای «تهجّد» برخاست، فرزند جوانش را از خواب بیدار کرد و فرمود: برخیز به حرم مطهّر مشرّف شده و در آن جا نماز بخوانیم. فرزند جوان که برخاستن از خواب در آن ساعتِ شب برایش دشوار بود، در مقام اعتذار برآمد و گفت: من فعلاً مهیّا نیستم شما منتظر من نشوید؛ بعداً مشرّف می شوم.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلوة اللّیل تجلب الرزق» نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد

فرمود: نه، من این جا ایستاده ام؛ مهیّا شو که با هم برویم. آقازاده، بناچار از جا برخاست و وضو ساخت و با هم راه افتادند. کنار درِ صحنِ مطهّر که رسیدند آنجا مرد فقیری را دیدند که نشسته و دست نیاز به طرف مردم دراز کرده است. آن عالم بزرگوار ایستاد و به فرزندش فرمود: این شخص در این وقتِ شب برای چه این جا نشسته است؟ گفته: برای تکدّی از مردم!

فرمود: آیا چه مقدار ممکن است از رهگذاران، عائد او گردد؟ گفت: احتمالاً یک تومان (به پول آن زمان). مرحوم کاشف الغطاء فرمود: فرزندم! درست فکر کن و ببین این آدم برای مبلغ بسیار اندک و کم ارزش دنیا (آن هم محتمل)، در این وقت شب از خواب و آسایش خود دست برداشت و آمد در این گوشه نشست و دست تذلّل به سوی مردم  دراز کرده است. آیا تو، به اندازه ی این شخص، به وعده های خدا درباره ی شب خیزان و متهجّدان اعتماد نداری که فرموده است: «فَلا تَعلَمُ نَفسٌ مَّا أُخفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعیُنٍ» -هیچ کس نمی داند چه پاداش های مهمّی که مایه ی روشنی چشم هاست برای آنها نهفته شده –(سجده/17).

گفته اند آن فرزند جوان از شنیدن این گفتار پدرِ زنده دل خود چنان تکان خورد و تنبّه یافت که تا آخر عمر از شرف و سعادت بیداری آخر شب برخوردار بود و نماز شبش ترک نشد.

اگر هنوز در خواندن نماز شب تردید داری اینها را هم بخوان:

اخلاق خوش با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می کند.( ثواب الاعمال، ص 70.)

درمان بیماری ها با نماز شب

رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:

«علیکم بصلاة اللیل فإنّها سنّة نبیکم و دأب الصالحین قبلکم و مطردة الداء عن اجسادکم»؛( میزان الحکمه، حدیث 10758.) بر شما باد به اقامه نماز شب، که آن سنّت پیامبر شماست و شیوه صالحان پیش از شما و دور کننده درد و بیماری از جسم هایتان.( میزان الحکمه، حدیث 10758)

خوشبویی بدن با نماز شب

در این باب امام صادق علیه السلام می فرماید:

صلوة الیل تطیب الریح»؛( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شبْ انسان را خوشبو می کند.

نورانیت و زیبایی چهره با نماز شب

حضرت عیسی علیه السلام می فرماید:

«طوبی للذین یتهجدون من اللیل، اولئک الذین یرثون النور الدائم من اجل انهم قاموا فی ظلمة الیل»؛( میزان الحکمه، ج 10، ص 234) خوشا به حال کسانی که شب را بیدار می مانند، اینانند که نور دائم را از آن رو که در تاریکی شب به پا خاسته اند به ارث می برند.

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید:

«من کثرة صلاته باالیل حسن وجهه بالنّهار»؛( نهج الفصاحه، ص 580) هر که نماز شب زیاد بخواند هنگام روز زیبا و خوش سیما گردد.

از امام زین العابدین علیه السلام سۆال شد:

«ما بال المتهجدین باللیل من أحسن النّاس وجها؟» چرا شب زنده داران از همه مردم خوش سیماترند؟

فرمود:

«لأنّهم خلو باللّه فکساهم اللّه من نوره»؛( بحار، ج 87، ص 159) چون با خداوند خلوت می کنند، خدا نیز جامه ای از نور خویش بر آنان می پوشاند.

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل تحسن الوجه»؛( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شب صورت انسان را زیبا می کند.

در حدیثی دیگر امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل تُبیض الوجه»؛( میزان الحکمه، حدیث 10763)نماز شب روی را سفید می گرداند.

این گونه به نظر می رسد که در این حدیث، نه تنها سفیدی چهره شب زنده داران مربوط به روز قیامت است، بلکه در دنیا نیز چهره آنها سفید و برافروخته می گردد.

بنا به آنچه که در قرآن آمده:

«یوْمَ تَبْیضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ»؛( آل عمران، 106) روزی بیاید که گروهی (یعنی مۆمنان) روسفید و گروهی روسیاه باشند.

افزایش رزق و روزی با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلوة اللّیل تجلب الرزق»؛( میزان الحکمه، حدیث 10763) نماز شب روزی را جلب و گسترش می دهد.

امام صادق علیه السلام می فرماید: «صلاة اللیل تحسن الخلق»؛ نماز شب انسان را خوش اخلاق می کند

ادای دَین با نماز شب

امام صادق علیه السلام می فرماید:

«صلاة اللّیل... تقضی الدین»؛( ثواب الاعمال، ص 70) نماز شب مایه ادا شدن قرضها است.

رفع مشکلات و گرفتاریها با نماز شب

رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:

«ای مردم! هیچ کس از شما نیست، مگر اینکه مشکلات و گرفتاریها همچون کمربندی او را محاصره کرده است. پس زمانی که دو سوم از شب گذشته و یک سوم باقی ماند، مَلَکی بر او وارد می شود و به او می گوید: برخیز و ذکر خدا بگو که صبح نزدیک است. پس چنانچه او حرکت کند و ذکر خدا را بگوید، یک گره از گرفتاریهایش گشوده می شود و اگر او بلند شود و وضو بگیرد و داخل نماز شود، همه مشکلات و گرفتاریهای او برطرف می شود. پس صبح می کند، در حالی که همچون مردمک چشم (روشن و پاکیزه) گردیده است».( بحار، ج 82، ص 223)

محو گناه با نماز شب

خداوند می فرماید:

«وَأَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَی النَّهَارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یذْهِبْنَ السَّیئاتِ ذلِک ذِکرَی لِلذَّاکرِینَ»؛( هود، 114) نماز بگذار در آغاز و انجام روز و ساعاتی از شب؛ زیرا نیکی ها بدی ها را از میان می برند. این تذکری است برای آنها که اهل تذکرند.

غنی شدن در روز قیامت با نماز شب

جابربن عبداللّه می گوید:

«پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: مادر حضرت سلیمان به او گفت: ای پسرم! بپرهیز از زیاد خوابیدن در شب، زیرا خواب زیاد در شب، انسان را در روز قیامت فقیر می کند. چون در شب، مخصوصا در دل شب که مردم در خواب هستند، خرمن برکات و خیرات را پهن می کنند، کسی که در خواب باشد دستش از این برکاتْ تهی خواهد بود و در روز قیامت چیزی نخواهد داشت و فقیر خواهد بود».( امالی صدوق، ص 140)

سه اکسیر در نماز شب

سه اکسیر را در خواص خواندن نماز شب بر شمرده اند:

1. دل انسان را نورانی می کند، گویا که خورشید در درون جانش طالع گردیده، از ظلمت بیرون هم هیچ باکی ندارد.

2. سرشت و طبیعت انسان را نیز پاک و روشن می کند و غم را از دل انسان بیرون می کند، تا جایی که دیگر جهان را تاریک نمی بیند.

3. در العفو العفو نیمه شب و استغفار سحرگاهی خاصیتی است که همه گناهان انسان آمرزیده می شود. و از آلودگی او کاسته می شود و جان انسان پاک و منزه می گردد.

به خدا قسم که با این مکتب اگر کسی به سعادت دنیا و آخرت نرسد جای شگفتی است.( ساغر سحر، ص 188)

فرزند دار شدن با نماز شب

در کتاب دارالسلام، ج 2، ص 433 آمده است: هر کس طالب فرزند باشد در دل شب به هنگام نماز شب و در دعای نماز وتر، قبل از رکوع این دعا را بخواند.

امیرالمۆمنین علیه السلام فرمودند: خداوند متعال پنج چیز را در پنج چیز دیگر قرار داده است: عزّت را در بندگى، ذلّت را در معصیت، حکمت را در کم خوردن و خالى بودن شکم، هیبت و ابهّت را در روى آوردن به نماز شب و ثروتمندى و بى نیازى را در قناعت

«رَبّ لا تَذْرَنی فَرْدا و اَنْتَ خَیرُ الْوارِثینَ رَبّ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک ذَرّیةً طَیبَةً اِنَّک سَمیعُ الدُّعاء اَللّهُمَّ لا تَذَرْنی فَرْدا وَحیدا مَستَوْحِشا فَتَقْصُرْ شکری عَنْ تَفَکری بَلْ هَبْ لی مِنْ لَدُنْک اَنیسا وَ عَقَبا ذَکورا وَ اِناثا اَسْکنُ لِلَیهِمْ فی الوَحشَهِ وَ آنس بِهِمْ فی الْوَحْدَةِ وَ اُشکرُک عِنْدَ تَمامِ النِّعْمَةِ یا وَهّابُ یا عَظیمُ اَعْطِنی ماسَئَلْتُک عافِیةً مِنْک وَارْزُقْنی خَیرا حَتّی اَنالَ مُنْتَهی رِضاک عَنّی فی صِدْقِ الْحَدیثِ وَ شُکرِ النّعْمَةِ وَالوَفاء بِالعَهْدِ اِنَّک عَلی کلّ شَی ءٍ قدَیر».( دارالسلام، ج 2، ص 433 با تلخیص؛ رۆیاهای صادقه، ص 189 با تلخیص)

نماز شب، چراغ تاریکی قبر

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:

«صلوة اللَّیل سِراجٌ لِصاحِبِها فی ظُلْمَةِ الْقَبر»؛( بحارالانوار، ج 87، ص 161)نماز شب برای صاحبش چراغی است در تاریکی قبر.

محبّت و دوست داری همسر با نماز شب

زنی به خدمت حضرت صادق علیه السلام آمد و عرض کرد: ای پسر پیغمبر! شوهرم مرا دوست نمی دارد. چه کنم؟

حضرت فرمود؛ «عَلَیک بصلوة اللّیل» بر تو باد نماز شب (یعنی برو نماز شب بخوان).

پس از چندی، زن به خدمت حضرت رسید و تشکر کرد و گفت: شوهرم از آن وقت هیچ کس را به اندازه من دوست نمی دارد.

پس آن حضرت فرمود: خدا رحمت کند زنی را که سحر برخیزد و شوهرش را بیدار کند. و همچنین مردی که برخیزد و زنش را بیدار کند و نماز شب بخوانند.( قیامت و قرآن، ص 157)

فرآوری: زهرا اجلال            

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان