شرایط استجابت و قبولی دعا

در احادیث و روایات ما برای اجابت دعا شرایط متعدّدی بیان شده که برای آگاهی از آنها می توان به کتابهای مفصّل روایی مراجعه کرد که ما در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم⁽¹⁾:

امام صادق علیه السلام در جواب قومی که عرض کردند:

ما دعا می کنیم ولی مستجاب نمی شود ، فرمودند: چون کسی را می خوانید که او را نمی شناسید:«لانّکم تدعون من لا تعرفونه»⁽²⁾

شرط اوّل  استجابت دعا معرفت پروردگار است، زیرا هرکس را به قدر معرفتش مزد می دهند.

از حضرت علی ابن ابی طالب علیهما السلام سؤال شد: «فما بالناندعوا فلا نجاب» چرا دعای ما مستجاب نمی شود؟ حضرت فرمود:

«انّ قلوبکم خانت بثمان خصال: اوّلها انّکم عرفتم الله فلم تؤدّوا حقه کما اوجب علیکم ...»⁽³⁾

اولین علّت آن است که نسبت به خداوند معرفت و شناخت پیدا کردید، ولی حقّ معرفت را عملی نکردید.

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلّم فرمود: هرکس می خواهد دعایش مستجاب شود باید لقمه  وکارش حلال باشد.⁽⁴⁾

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند دعای بنده ای را که بر گردنش مظالم و حقوق دیگران باشد یا غذ ای حرام بخورد، قبول نمی کند.⁽⁵⁾

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلّم فرمود: خداوند دعای کسی را که حضور قلب ندارد، قبول نمی کند.⁽⁶⁾

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند به عزّت و جلال خود قسم یاد کرده که من دعای مظلومی را که خود در حقّ دیگری چنین ظلمی نموده است، مستجاب نمی کنم .⁽⁷⁾

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلّم فرمود: دعایی که اوّلش «بسم الله الرّحمن الرّحیم» باشد ، ردّ نمی شود.⁽⁸⁾

رسول الله صلی الله علیه وآله وسلّم فرمود: صلوات شما برمن ، مایه ی اجابت دعای شما خواهد بود.⁽⁹⁾

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس پیش از خود به چهل مؤمن دعا کند، دعایش مستجاب می شود.⁽¹⁰⁾

در حدیث قدسی وارد شده است : خداوند به حضرت عیسی علیه السلام فرمود : ای عیسی ! مرا بخوان همانند خواندن شخص اندوهناک و غرق شده ای که هیچ فریاد رسی ندارد.⁽¹¹⁾

ملاحظه می کنید که برای اجابت دعا شرایطی بیان شده است، و از همه بیشتر بر روی معرفت و شناخت و خودسازی و آمادگی برای ضیافت پروردگار و شناخت میزبان حقیقی تکیه شده است^.(12)

^{1،2،3،4،5،6،7،8-بحار ج90}

^{9-بحار ج91}

^{10،11-بحار ج90}

^{ادعیه و آداب حرمین ،ص19}